EYT’DE KIDEM TAZMİNATI
Emeklilik yaşıyla ilgili yasa tasarısı önümüzdeki hafta
TBMM'ye sunulacak. Yaş, sigorta prim tarihi ve sigortalılık süresi gibi
emeklilik şartlarını sağlıyorsanız, kanun yürürlüğe girdikten sonra emekli
maaşı başvurusunda bulunabilirsiniz. Peki EYT emeklilerinin kıdem tazminatı ve
ücretsiz izin süreleri nasıl hesaplanır?
Emeklilik yaşına (EYT) ilişkin yasa tasarısı önümüzdeki
hafta TBMM Başkanlığı'na sunulacak. Teklif önce Komisyon'da, ardından Genel
Kurul'da görüşülerek yasalaşacak. Yasa, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın
onayıyla Resmi Gazete'de yayımlandıktan sonra yürürlüğe girecek. Hükümet,
teklifin Ocak ayında yasalaşmasını umuyor. Ancak TBMM'deki müzakerelerin
uzaması halinde tasarının geçmesi Şubat veya Mart ayına ertelenebilir. Bu tür
olasılıklar gözden kaçırılmamalıdır.
Kanun, Ocak ayının üçüncü haftasına kadar TBMM'den geçmesi
halinde, ikramiye gün ve sigortalılık süresi şartlarını yerine getirenler, 1
Şubat 2023 tarihine kadar emeklilik başvurusunda bulunmaları halinde 2023
yılına kadar emekli maaşı almaya hak kazanacak. Emekli maaşınızı 1 Şubat'tan
itibaren alabileceksiniz. Ocak sonu. Mevzuat müzakerelerinin uzatılması ve
Resmi Gazete'de yayımlanması Ocak ayının son günlerine ertelenirse, emeklilik
başvurularında yığılma olmaması için bu süre bir sonraki aya ertelenebilir. Bu
durumda ilk emekli maaşı Mart ayına kadar ödenecek.
EYT Kanunu'nun yasalaşmasıyla birlikte, özellikle emekli
olduktan sonra aynı işyerinde çalışmaya devam edenlerin kıdem tazminatı ve
kullanılmayan izin hakları konusunda işçi ve işverenlerin kafasında birçok soru
işareti bulunuyor.
EYT'den emekli olan ve kapananların tazminatı peşin ödenir.
Emekli olup işten
ayrılan işçilerin haklarından başlayalım. 1475 sayılı eski İş Kanunu'nun
yürürlükteki hükümlerine göre, istifa dilekçesi verdikten sonra işyerinden
ayrılan çalışanlara kıdem tazminatı peşin ödenmek zorundadır. Ancak çalışanın
onayı ile taksitli ödeme yapılabilmektedir. Tazminatın taksitli ödenmesi
halinde, taksitlerin zamanında ödenmemesi halinde en yüksek depozito faizi
uygulanacaktır. Yararları talep etmek için, çalışanın bir ihtar mektubu vermesi
veya icra takibi başlatması gerekir. Çalışırken kullanılmayan yıllık izin
ücretleri de emeklilikte kesinleşen ücretlerden mahsup edilmelidir. Tatil
ücretinden gelir vergisi ve katkı payları kesilir.
Zararlar için sorumluluk yok
Normalde işten
çıkaran taraf karşı tarafa kıdem tazminatı ödemek zorundadır. Bu, işyerinde
çalışılan saate göre iki haftalık ücret ile iki aylık ücret arasında
değişmektedir. Ancak, emeklilik nedeniyle iş sözleşmesi feshedilen çalışanlara
kıdem tazminatı ödenmez. İşvereninizden tazminat da talep edemezsiniz.
Emekli olduktan sonra çalışmaya devam edenler için dönemsel
tazminat
Kıdem tazminatına hak
kazanabilmek için, bir çalışanın emekli olması, yaş dışındaki emeklilik
koşullarını (örneğin 15 yıl / 3600 gün) karşılaması, iş sözleşmesini haklı
nedenle feshetmesi veya iş sözleşmesinin başka bir nedenle feshedildiğini
kanıtlaması gerekir. İşveren Tarafından Fesih.
Geçmişte, emekli maaşı veren bir çalışan aynı işte çalışmaya devam ederse, işverenler iki seçenekten birini tercih ederdi. Çalışanlar emekli oluncaya kadar kıdem tazminatı ödeyebilecekleri gibi, kıdem tazminatı ödemeden aynı koşullarda çalışmaya devam edebileceklerdi. Emeklilik sonrası hizmet yılı ne olursa olsun, çalışan kendi isteğiyle ayrılsa bile, son maaşın üzerinde hem emeklilik öncesi hem de emeklilik sonrası sağlanan faydalar mevcuttur. Bu sosyal hayatta çok yaygındı.
Yargıtay üst Mahkeme içtihatında değişiklikler
Son yıllarda Yargıtay
çeşitli kararlar vermeye başladı. Emekli olduktan sonra aynı işyerinde
çalışmaya devam eden ve haklı bir sebep olmaksızın kendi isteği ile iş
ilişkisinden vazgeçen işçiye erken emeklilik döneminde sadece bir kez emeklilik
ikramiyesi ödenir. Erken emeklilik süresi emeklilikten sonra ödenir. Bu gibi
durumlarda, emeklilikte son maaşı hesaplayarak ve en yüksek mevduat oranında
faiz ödeyerek emeklilik ikramiyesinin ödenebileceğini tespit ediyoruz.
İşçinin işveren tarafından feshedilmesi halinde, emeklilik
öncesi kıdem tazminatının yukarıdaki şekilde hesaplanmasına ve son ücrete ek
olarak sadece emeklilik sonrası kıdem tazminatının ödenmesine karar verilir.
Bunu hatırla. Yargıtay'ın bu yöndeki kararı, 4857 sayılı İş
Kanunu (eski 1475) kapsamındaki işçilerle ilgili uyuşmazlıklarda verilmiştir.
Bu kadar çok kişinin aynı anda emekli olmasıyla birlikte
şirketler yaklaşık 500-600 milyar lira kıdem tazminatı ödemek zorunda kalacak”
dedi. EYT Yasası, aynı işte çalışmaya devam eden işçiler için kıdem tazminatı
ödemelerinin ertelenmesine ilişkin hükümler getirebilir. Bu kural, çalışanların
haklarını kaybetmelerini engellemekte ve şirketin kıdem tazminatı yükünü zamana
yaymaktadır.
Bu tür hükümlerin bulunmaması durumunda, emeklilik sonrası
aynı işte çalışmaya devam eden işçilere emeklilik sonrası kıdem tazminatının
nasıl ödeneceği sözleşmede açıklanmalıdır.
Servis ücretleri nasıl hesaplanır? Emekli işçiler, işyerinde
çalıştıkları her yıl için 30 gün kıdem tazminatı alırlar. Emeklilik ödeneği
limiti şu anda 15.371 TL'dir, ancak Ocak ayından itibaren artırılacaktır. Brüt
maaşınız kıdem tazminatı limitinizin altında ise, son brüt maaşınızdan fazla
tazminat alırsınız. Kıdem tazminatı limitlerini önemli ölçüde aşanlara, Ocak
ayında belirlenecek yeni limitlerin üzerinde emekli maaşı ödenebilecek.
Kıdem tazminatı ne zaman ödenir?
Çalışanlar işverenleri tarafından işten çıkarılmalıdır.
Çalışanın kendi isteği ile şirketten ayrılması halinde kıdem
tazminatı geri alınamaz.
Bir çalışanın kıdem tazminatı alabilmesi için işyerinde bir
yılını doldurmuş olması gerekir.
Erkek askerlik nedeniyle işinden ayrılırsa veya kadın evlenirse emekli maaşı alabilir. Çalışanlar emekli olduklarında kıdem tazminatı alabilirler.